عرفانیان در گفتگو با میزان: خاطرات رزمندگان دفاع مقدس متعلق به همه مردم ایران است

زینب عرفانیان نویسنده کتاب مربع‌های قرمز در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان در مورد کتاب جدیدی که در انتشارات شهید کاظمی منتشر کرده است، گفت: مصاحبه و تالیف کتاب مربع‌های قرمز در بازه زمانی سه ساله انجام گرفت. این کتاب در یک فضای حساس و ظریف مابین تاریخ شفاهی و داستان نگارش شد. تمام تلاش بر این بود که در امانت خیانت نشود و همان طوری که ضرورت تاریخ شفاهی است، مطالب نوشته شود تا در سال‌های آینده به عنوان یک سند امکان رجوع به آن وجود داشته باشد.

وی با اشاره به فنونی که در نگارش کتاب مربع‌های قرمز به کار گرفته شده است، مطرح کرد: فنونی مثل فضاسازی، شخصیت‌پردازی و برش زمان از داستان به کار گرفته شد تا مغایرتی با اصول تاریخ شفاهی ایجاد نکند. این کتاب به زودی به زبان عربی نیز ترجمه خواهد شد و بازار خود را در دنیای عرب پیدا می‌کند.

نویسنده کتاب مربع‌های قرمز با تاکید بر تلاشی که برای جذابیت نگارش کتاب انجام گرفته است، اشاره کرد: برش‌هایی در کتاب انجام شده است؛ چرا که این کتاب یک کار مربوط به ژانر دفاع مقدس و سرشار از اطلاعات نظامی است. بر این اساس این موضوع ممکن بود فضای کار را خشک و خسته کننده کند؛ لذا برای جلوگیری از آن از برش زمانی و فنون داستان استفاده شده است.

وی با توجه به برقراری ارتباط بین مخاطب و راوی در کتاب، گفت: فلاش‌بک‌هایی در بطن کار تنظیم شد تا خواننده از فضای جنگ خارج شود و بتواند با شخصیت راوی ارتباط برقرار کند. شخصیت پردازی و فضاسازی نیز می‌تواند ارتباط بهتری بین مخاطب و شخصیت‌های متن ایجاد کند. بیش از صد شهید به عنوان رفرنس در زیرنویس کتاب آمده است. نکات ریز شخصیت‌پردازی برای شهدا مورد استفاده قرار گرفته است. کتاب با به کارگیری سوالات ریز و تکنیک‌های روان شناسی و رفتارشناسی راستی آزمایی شده است.

عرفانیان با اشاره به بازبینی کتاب از سوی هم‌رزمان راوی، تاکید کرد: کتاب در نهایت به هم‌رزمان راوی ارسال شد که خاطرات مشترک با راوی داشتند. آن‌ها کتاب را مطالعه کردند تا آن را در صورت فراموش شدن برخی از نکات از سوی راوی اصلاح کنند. ایشان حدود ۹۰ درصد کار را تایید کردند و ۱۰ درصد باقی جزئیاتی بود که مسلما یک راوی به یک واقعه اشراف کامل ندارد و نیازمند چندین نگاه بودیم تا جزئیات واقعه مشخص شود.

وی با تاکید بر آسیب‌هایی که روند نگارش کتاب را تهدید می‌کرد، اشاره کرد: گذشتن زمان طولانی از تاریخ واقعه تا تاریخ روایت آسیب دیگری بود که کار را تهدید می‌کرد و غبار فراموشی روی بسیاری از خاطرات نشسته بود. تکرار زیاد روایت از سوی راوی، آسیب دیگر در این کار محسوب می‌شد. چراکه زمانی که یک خاطره تکرار زیادی داشته باشد، به اصطلاح گفته می‌شود که خاطره زنده شده و از واقعیت خود دور شده است؛ لذا خاطره را باید به هسته اصلی خود نزدیک می‌کردیم و شاخ و برگ‌های آن را حذف می‌کردیم. این موضوع با کمک هم‌رزمان راوی و تکنیک‌های مصاحبه تا حد مورد رضایت انجام گرفت.

نویسنده کتاب مربع‌های قرمز با توجه به ضرورت توجه به خاطرات رزمندگان دفاع مقدس خاطرنشان کرد: در نهایت لازم است گفته شود، رزمندگانی که خاطرات آن‌ها هر روز زیر غبار فراموشی کم رنگ‌تر می‌شود، را باید دریابیم؛ چراکه خاطرات متعلق به خود آن‌ها نیست، بلکه یک تاریخ شفاهی است که متعلق به همه مردم ایران است.